Τις προηγούμενες ημέρες, η πλειονότητα των ΜΜΕ μετέδωσε την πληροφορία ότι η Τουρκία προωθεί ή ετοιμάζεται να προωθήσει στην Ελλάδα μετανάστες με κορωνοϊό. Την τροφή έδωσε αρχικά με δηλώσεις του, στις 3 Απριλίου, ο κ. Άγγελος Συρίγος, βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας και καθηγητής Διεθνούς Δικαίου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο (καθηγητής μου, άλλοτε, στο ομώνυμο μεταπτυχιακό) και επανέλαβε, λίγες ημέρες αργότερα, ο αναπληρωτής υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, κ. Γιώργος Κουμουτσάκος.

Οι ισχυρισμοί αυτοί μεταδόθηκαν ως γεγονότα από την Καθημερινή («Μετανάστες με κορωνοϊό προωθεί η Άγκυρα στην Ελλάδα»), το Πρώτο Θέμα («Κορωνοϊός: Η Τουρκία επιχειρεί να προωθήσει στην Ελλάδα ασθενείς μετανάστες»), το CNN.gr («Πληροφορίες πως η Τουρκία επιχειρεί να στείλει στην Ελλάδα μετανάστες με κορωνοϊό»), το in.gr («Απίστευτη πρόκληση: Η Τουρκία προσπαθεί να στείλει μετανάστες με κοροναϊό στα ελληνικά νησιά», την iefimerida.gr («Η Τουρκία προσπαθεί να προωθήσει στην Ελλάδα μετανάστες με κορωνοϊό») και δεκάδες άλλα μέσα. Όλα τα μέσα επικαλέστηκαν «ανώνυμες πηγές», «αρμόδιες πηγές», «πληροφορίες», τις «ελληνικές αρχές» ή, στην καλύτερη περίπτωση, «πηγές ΓΕΕΘΑ». Κανένα μέσο δεν ανέφερε συγκεκριμένη πηγή.

Στις 13 Απριλίου, ο υπουργός Νότης Μηταράκης διέψευσε, με δηλώσεις του (στo MEGA), τα σενάρια για σχέδιο της Τουρκίας να στείλει στα ελληνικά νησιά πρόσφυγες με κορωνοϊό λέγοντας ότι δεν επιβεβαιώνονται οι πληροφορίες που μεταδίδουν οι ελληνικές εφημερίδες, ότι, δηλαδή, οι μετανάστες που συγκεντρώνονται στα παράλια είναι φορείς του κορωνοϊού. Παρότι η δήλωση αυτή φαίνεται να έβαλε τέλος (προς το παρόν τουλάχιστον) στην περαιτέρω μετάδοση της «είδησης» αυτής, μια αναζήτηση στο Google δίνει σήμερα (ως τη στιγμή που γράφω αυτό το κείμενο) 52.800 αποτελέσματα. Επιπλέον, η διάψευση της πληροφορίας από τον υπουργό Νότη Μηταράκη μεταδόθηκε από πολύ λιγότερα μέσα.

Η παρουσίαση, από τον πολιτικό και μιντιακό λόγο, της μετανάστευσης ως απειλής για τη δημόσια υγεία και ασφάλεια δεν είναι κάτι καινούριο ούτε αποτελεί ελληνική καινοτομία. Αντιθέτως, ιδίως στον λόγο των Μέσων, αποτελεί ένα από τα πιο κλασικά στερεότυπα στις αναπαραστάσεις του Τύπου παγκοσμίως. Στα δικά μας, πριν από λίγα χρόνια, τον Απρίλιο του 2012, λίγες ημέρες πριν από τις βουλευτικές εκλογές, το μεταναστευτικό μετατρέπεται σε βασικό πυλώνα της προεκλογικής εκστρατείας και ο πολιτικός λόγος επαναφέρει το ζήτημα των κινδύνων που φέρεται να εγκυμονεί η μετανάστευση για τη δημόσια υγεία. Στο πλαίσιο αυτό, υπό το βάρος των δηλώσεων των τότε υπουργών Υγείας Ανδρέα Λοβέρδου και Προστασίας του Πολίτη Μιχάλη Χρυσοχοϊδη, οι οποίοι κάνουν λόγο για «υγειονομικές βόμβες» και «ανθυγιεινές εστίες» που απειλούν τους Έλληνες οικογενειάρχες-πελάτες, κλιμάκια αστυνομίας και γιατρών του ΚΕΕΛΠΝΟ, προχωρούν σε μαζικές προσαγωγές τοξικοεξαρτημένων «εκδιδόμενων» (σε εισαγωγικά, διότι για τις περισσότερες εξ αυτών δεν αποδείχθηκε ποτέ πορνεία) γυναικών στο κέντρο της Αθήνας. Ορισμένες εξ αυτών, που λανθασμένα αρχικά παρουσιάστηκαν από πολιτικούς και δημοσιογράφους ως μετανάστριες, βρέθηκαν θετικές στον ιό HIV, με αποτέλεσμα να συλληφθούν, να υποστούν διαπόμπευση με τη δημοσίευση των φωτογραφιών τους, και να προφυλακιστούν για περισσότερο από οκτώ μήνες, παρά το ότι τελικά αθωώθηκαν. Τα ΜΜΕ, στην πλειονότητά τους, υιοθέτησαν την εκδοχή της ‘πραγματικότητας’ των κυβερνητικών στελεχών.

Όλα αυτά, βεβαίως, δεν έρχονται χωρίς συνέπειες. Πρώτον, διότι οι στάσεις και οι αντιλήψεις της κοινωνικής πλειοψηφίας για τους μετανάστες, σε μεγάλο βαθμό, διαμορφώνονται μέσα από τον δημόσιο λόγο και τις αναπαραστάσεις των ΜΜΕ. Όταν οι μετανάστες και οι πρόσφυγες αναπαριστώνται ως κίνδυνοι για τη δημόσια υγεία, πώς ακριβώς θα δεχθούν αύριο – μεθαύριο οι τοπικές κοινωνίες να τους φιλοξενήσουν; Πώς θα δεχθούμε να μείνουν στο διπλανό μας (μισθωμένο από κάποια οργάνωση) διαμέρισμα; Πώς θα συνυπάρξουμε αρμονικά στα σχολεία και στις παιδικές χαρές;

Δεύτερον, διότι οι συνέπειες που έχουν αυτές οι αναπαραστάσεις είναι πολύ σημαντικές για τις ζωές των ανθρώπων. Το 2014, η Κατερίνα, μία από τις γυναίκες που διαπομπεύθηκαν επί Λοβέρδου, αυτοκτόνησε. Λίγο νωρίτερα, είχε γράψει: «Είμαι μια από τις 27 τοξικοεξαρτημένες οροθετικές γυναίκες που διαπομπευθήκαμε το 2012, μας υποχρέωσαν σε λήψη αίματος για τεστ HIV/AIDS, και στη συνέχεια μας φυλάκισαν για διάστημα έως ένα χρόνο, με την κατηγορία της πορνείας και της “βαριάς σκοπούμενης σωματικής βλάβης” στους υποτιθέμενους πελάτες μας. Η κατηγορία της πορνείας δεν αποδείχθηκε, και στη δίκη δύο από εμάς στις 4/4/2014 ενάντια στο ελληνικό κράτος για παράνομη φυλάκιση, κερδίσαμε αποζημίωση ύψους …10 ευρώ την ημέρα. Η βλάβη που μας έγινε θα κυνηγάει αιώνια εμάς και τα παιδιά μας».

Το 2016, όταν η Μαρία, μία ακόμη από τις γυναίκες που διαπομπεύθηκαν, πέθανε, η μητέρα της έγραψε για αυτό που έζησαν: «Έγινε πια κι αυτό και τώρα ο κύριος Λοβέρδος μπορεί να κοιμάται ήσυχος. Η κοινωνία σχεδόν καθάρισε από αυτές τις κοπέλες κι αυτό το φρόντισε ο ίδιος. Εξευτέλισαν το παιδί μου, ήρθαν στο χωριό και το ΚΕΕΛΠΝΟ εξέτασε το εγγόνι μου μέσα στο σχολείο, μας εκθέσανε όλους, μας ξεφτίλισαν. Πήγαν τα κορίτσια στο υπόγειο της Γ’ πτέρυγας του Κορυδαλλού αντί να τα φροντίσουν στα νοσοκομεία. Τους πέταγαν το φαγητό από τα κάγκελα και εκείνα την ίδια ώρα κατάπιναν μπαταρίες. Δημόσια μας εξευτελίσανε και τώρα εγώ δημόσια ανταποδίδω λίγο πριν θάψω την κόρη μου ότι μπορεί πλέον να κοιμάται ήσυχος ο Ανδρέας Λοβέρδος. Και αυτό το λέω κι εγώ η μητέρα της, δημόσια, με το όνομά μου. Ευμορφία Κουλουριώτη».

Στο ντοκιμαντέρ «Ερείπια (Ruins) – Οροθετικές γυναίκες. Το χρονικό μιας διαπόμπευσης» (https://www.youtube.com/watch?v=9zyEegBtC1Q), η Ζωή Μαυρουδή καταγράφει τα γεγονότα της διαπόμπευσης.

Δείτε το.

Βλ. επίσης, Λέκκα, Β. & Πανουτσόπουλος, Γ. (2015). «Μιαρά» σώματα και χάραξη συνόρων: μία εναλλακτική ανάγνωση του κυρίαρχου επιστημονικού και τεχνολογικού αφηγήματος της μετανάστευσης, 3ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ιστορίας των Επιστημών και της Τεχνολογίας, Αθήνα.