List

Περισσότεροι από 2.600 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους, από τις αρχές του χρόνου, προσπαθώντας να διασχίσουν τη  Μεσόγειο προς στην Ευρώπη. Πρόκειται, στην πλειονότητά τους, για πρόσφυγες, δηλαδή, για άτομα που χρήζουν διεθνούς προστασίας[1]. Αν, όμως, ως πρόσφυγες, έχουν δικαίωμα στη διεθνή προστασία, γιατί χρειάζεται να διακινδυνεύουν τις ζωές τους και τις ζωές των παιδιών τους και να επιβιβάζονται στα υπερφορτωμένα σαπιοκάραβα των διακινητών προς την Ευρώπη;

Από τις αρχές του έτους, περισσότεροι από 300.000 πρόσφυγες και μετανάστες διέσχισαν τη Μεσόγειο προς την Ευρώπη. Από αυτούς, σχεδόν 200.000 έφτασαν στην Ελλάδα και 110.000 στην Ιταλία, σύμφωνα με νεότερα στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες[2]. Παράλληλα, εκτιμάται ότι, το ίδιο διάστημα, περισσότεροι από 2.600[3]άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους σε αυτό το ταξίδι.

Το μεγαλύτερο ποσοστό (έως 91%) των ανθρώπων που φτάνουν στη νότιο Ευρώπη, το τελευταίο διάστημα, διαφεύγουν από συγκρούσεις, πολέμους και διώξεις και πληρούν τα κριτήρια υπαγωγής στο καθεστώς του πρόσφυγα. Πρόκειται κυρίως για Σύρους (82% του συνόλου των αφιχθέντων τη δεύτερη εβδομάδα του Αυγούστου), οι οποίοι προσπαθούν να γλιτώσουν από τον εμφύλιο πόλεμο και τον ISIS, Αφγανούς και Ιρακινούς.

Ο αριθμός των ανθρώπων που καταφθάνουν θα συνεχίσει να αυξάνεται. Η κατάσταση στη Συρία επιδεινώνεται. Χιλιάδες Σύροι αναγκάζονται να εγκαταλείψουν καθημερινά τη χώρα τους. Αφήνουν πίσω τους τις βομβαρδισμένες γειτονιές και τα λεηλατημένα σπίτια τους, τους νεκρούς συγγενείς τους. Περπατούν χιλιόμετρα μέσα στη νύχτα, προς τα σύνορα, για να αποφύγουν τα πυρά ελεύθερων σκοπευτών ή τα σημεία ελέγχου.

Περίπου 4 εκατομμύρια έχουν ήδη περάσει τα σύνορα και βρίσκονται στις γειτονικές χώρες της Συρίας, στην Τουρκία, στην Ιορδανία και στο Λίβανο, σε προσφυγικούς καταυλισμούς ή σε αυτοσχέδια καταλύματα.

Πολλοί από αυτούς αρχικά ήλπιζαν ότι θα μπορούσαν να επιστρέψουν στη Συρία. Τώρα συνειδητοποιούν ότι η προοπτική επιστροφής στη χώρα τους απομακρύνεται, καθώς οι συγκρούσεις συνεχίζονται και η κατάσταση εκεί επιδεινώνεται. Επιπλέον, στις χώρες που τους φιλοξενούν προσωρινά, οι ελλείψεις σε τρόφιμα και στοιχειώδη ιατρική περίθαλψη είναι τεράστιες (τον Αύγουστο, το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ ανακοίνωσε σημαντικές μειώσεις στη βοήθεια σε τρόφιμα που μπορεί να διανείμει στους Σύρους πρόσφυγες, στην Ιορδανία και στον Λίβανο, λόγω έλλειψης χρηματοδότησης). Χιλιάδες παιδιά δεν έχουν εδώ και χρόνια τη δυνατότητα να πάνε σχολείο. Αυτό που τους απομένει είναι να επιχειρήσουν να πάνε σε μέρη όπου θα μπορούν να οικοδομήσουν μια νέα ζωή, ακόμη κι αν αυτό προϋποθέτει να θέσουν σε κίνδυνο τη ζωή τους και τις ζωές των παιδιών τους.

Γιατί, όμως, χρειάζεται να διακινδυνεύουν τη ζωή τους, εφόσον έχουν έννομο δικαίωμα για την προστασία τους; Διότι, ενώ η Ε.Ε. διαθέτει νομοθεσία για την προστασία και τη διασφάλιση του δικαιώματος ασύλου, αυτή ισχύει μόνο για τους ανθρώπους που έχουν φθάσει στο έδαφος της Ε.Ε. και υποβάλλουν αίτημα ασύλου. Δεν προβλέπει, όμως, και τη δυνατότητα ασφαλούς μετακίνησης των προσφύγων προς την Ευρώπη.

Υπό τη βαριά σκιά του χαμού του τρίχρονου Αϊλάν από τη Συρία και των χιλιάδων άλλων που έχουν χάσει τη ζωή τους στη Μεσόγειο, πληθαίνουν οι φωνές οργανώσεων, φορέων και αξιωματούχων της Ευρωπαϊκής Ένωσης που ζητούν νόμιμες οδούς για τη μετακίνηση των προσφύγων.

Η εξέλιξη αυτή θα έδινε τη δυνατότητα σε όσους χρήζουν διεθνούς προστασίας να ζητήσουν ανθρωπιστική βίζα, πριν εισέλθουν σε ευρωπαϊκό έδαφος, όσο, δηλαδή, βρίσκονται σε τρίτη χώρα, και να ταξιδέψουν προς την Ευρώπη με νόμιμο και ασφαλή τρόπο. Έτσι, λοιπόν, ένας Σύρος, ο οποίος βρίσκεται ήδη στην Τουρκία ή στην Ιορδανία, θα μπορούσε να ζητήσει βίζα προς τις ευρωπαϊκές χώρες, χωρίς να διακινδυνεύσει το επικίνδυνο πέρασμα της Μεσογείου. Αυτό, βεβαίως, θα ωφελούσε και τις χώρες υποδοχής, οι οποίες θα μπορούσαν να ελέγξουν καλύτερα τις ροές.

Το 2013, η Βραζιλία υιοθέτησε την πολιτική χορήγησης ανθρωπιστικής βίζας σε ανθρώπους που διαφεύγουν από τη βία στη Συρία. Οι πρεσβείες της Βραζιλίας στις χώρες που γειτνιάζουν με τη Συρία είναι υπεύθυνες για την έκδοση ειδικών θεωρήσεων εισόδου για ανθρωπιστικούς λόγους σε Σύρους και άλλους υπηκόους που πλήττονται από τη συριακή σύγκρουση και οι οποίοι θέλουν να αναζητήσουν καταφύγιο στη Βραζιλία. Κατά την άφιξή τους στη Βραζιλία, οι Σύροι θα πρέπει να υποβάλουν αίτηση ασύλου. Μέχρι στιγμής, η Βραζιλία έχει εκδώσει 6.053 ανθρωπιστικές θεωρήσεις.

Το μέτρο αυτό, βεβαίως, θα πρέπει να συνοδεύεται και από άλλα μέτρα, όπως αυτό της κατανομής των προσφύγων εντός Ε.Ε., της διευκόλυνσης της οικογενειακής επανένωσης, της μετεγκατάστασης προσφύγων, κ.α. Άλλωστε, το ζήτημα της μετακίνησης πληθυσμών, προσφύγων και μεταναστών, είναι εξαιρετικά πολύπλοκο. Ως τέτοιο, απαιτεί διαρκώς νέες λύσεις σε νέα προβλήματα.

Στην Ελλάδα, το πολιτικό προσωπικό, για μια ακόμη φορά, αδυνατεί να ακολουθήσει τις εξελίξεις. Τη στιγμή που οι χώρες της Ε.Ε., με ελάχιστες εξαιρέσεις, αρχίζουν να ακολουθούν μια ρεαλιστική πολιτική για τη χορήγηση ασύλου και ορισμένοι μιλούν ανοιχτά για νόμιμες οδούς, στην Ελλάδα, εν μέσω προεκλογικής εκστρατείας, και με περιορισμένες δυνατότητες αντιπολίτευσης των κομμάτων, μετά τη νέα συμφωνία, η προσφυγική κρίση τοποθετείται στο επίκεντρο των συζητήσεων, με όρους τους παρελθόντος. Έτσι, ακούσαμε εκπροσώπους πολιτικών κομμάτων του δημοκρατικού χώρου, οι οποίοι επιχειρούν να αλιεύσουν ψήφους από συντηρητικά ακροατήρια, να αφήνουν να εννοηθεί ότι μπορούν να ανακόψουν τη ροή των προσφύγων ή να μιλούν για «απόβαση ισλαμιστών στα ελληνικά νησιά».

Την καταστολή τη δοκιμάσαμε. Και θα έπρεπε να έχουμε καταλάβει ως τώρα ότι δεν πρόκειται να σταματήσει τη μετακίνηση των ανθρώπων. Αντί να προσπαθήσουμε να εμποδίσουμε τη μετακίνηση των προσφύγων, ας προσπαθήσουμε, αυτή τη φορά, να την οργανώσουμε. Με νόμιμες οδούς.

Νάγια Καλφέλη

[1] Η σύμβαση της Γενεύης και το σχετικό πρωτόκολλο αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο του διεθνούς νομικού καθεστώτος για την προστασία των προσφύγων.

[2] http://www.unhcr.org/55e06a5b6.html

[3] Ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης υπολογίζει ότι περίπου 22.400 πρόσφυγες και μετανάστες έχουν χάσει, από το 2000, τη ζωή τους προσπαθώντας να φτάσουν στην Ευρώπη, οι περισσότεροι διασχίζοντας τη Μεσόγειο.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *